Ongeveer 500 miljoen jaar geleden trokken we ons terug als er gevaar was.Denk maar aan een schildpad wat die doet als er gevaar is. We doen net alsof we dood zijn. Dit is de welbekende bevries of freeze stand.
De Freeze Stand
In deze stand gaat de energie alleen naar de vitale functies: hartslag en ademhaling net alsof je in een winterslaap bent. Denken en uit je woorden komen gaat in deze toestand moeilijker.
Symptomen van de Freeze Stand
- Je voelt je leeg
- Je hebt de neiging om je terug te trekken
- Dagdromen; soms niet meer weten hoe je ergens bent beland, bijvoorbeeld tijdens het autorijden
- Je hebt geen energie om je ergens druk over te maken: je geeft op
- De wereld kan dan erg overweldigend en beangstigend aanvoelen
- Je kan je gevangen voelen en je kan geen uitweg zien of een oplossing
Kortom: je verliest hoop.
In deze stand kom je in een verlaagd bewustzijn en het is dan moeilijker om contact te krijgen met anderen. Het is dan ook moeilijk om in beweging te komen. Maar beweging is de sleutel om eruit te komen.
Ongeveer 400 miljoen jaar werd een nieuwe overlevingsstrategie ontwikkeld.
De Fight or Flight Stand
De flight or fight stand, het gevoel hebben constant ‘aan’ te staan en moeilijk of nauwelijks meer te kunnen ontspannen. Als je je in deze stand bevindt maakt het lichaam zich klaar om te vechten of om te vluchten. Je autonoom zenuwstelsel heeft signalen opgevangen dat er gevaar is hierdoor wordt de ademhaling sneller en hoger is want er moet snel zuurstof naar de spieren vervoerd worden want er moet actie komen.
Fysieke reacties in deze stand
- Je bent dan erg alert op je omgeving: je trommelvlies is dan ook anders afgesteld omdat hoge en lage tonen goed moeten binnen komen zodat er een juiste keuze gemaakt kan worden
- Je hartslag wordt verhoogd en er kan spierspanning gevoeld worden in het gehele lichaam.
- Spierspanning in de kaken: tandenknarsen, de kaak klemmen.
- Spierspanning in de nek en de schouders met eventuele uitstraling naar het hoofd wat hoofdpijn en zelfs migraine kan veroorzaken.
- Er kan ook een druk om het hoofd gevoeld worden; een band om het hoofd.
- Het gezicht kan een gespannen uitdrukking hebben omdat de spieren zich in het gezicht ook aanspannen om zo de juiste informatie uit de omgeving te krijgen.
- De spijsvertering wordt op een laag pitje gezet want dat is in deze stress toestand even niet belangrijk.
- Moeite met concentreren
Dit is een geweldig systeem als er sprake is van leven of dood; of je moet vluchten voor een gevaarlijk dier. Maar tegenwoordig hebben we dat gevaar gelukkig bijna nooit meer maar ons systeem reageert nog altijd op deze wijze.
Langdurige impact op balans en welzijn
Als je dan te lang in deze fight fligt stand blijft door omstandigheden wordt de balans verstoord. Je autonoom zenuwstelsel vindt het dan moeilijk om uit die stand te komen.
Psychologische en emotionele effecten
- In deze stand zit je vol chaotische energie: je bent zeer rusteloos, doet meerdere dingen tegelijk maar kan moeilijk 1 ding afmaken
- Je bent vergeetachtig
- Kort lontje: je wil in de aanval dus fight
- Je wilt vluchten omdat het te overweldigend is
- Je kan je erg angstig voelen omdat er veel prikkels erg hard binnenkomen want je bent gefixeerd op de omgeving
- Gevoelig wat anderen zeggen of denken
- Moeilijk kunnen concentreren
- Moeilijk een eigen mening vormen omdat het contact met jezelf moelijker is omdat de aandacht naar de omgeving gaat.
- Moeite hebben met tijd: in deze stand ervaar je de tijd anders omdat er meer energie in het lichaam bevindt
- Willen bewegen; lopen, friemelen wat dan ook om de energie dus spanning uit het lichaam te laten gaan.
Kortom beweging is dan ook weer heel nuttig omdat je dan de spanning verlaagt in het lichaam.
De Ventrale Vagale Stand
Ongeveer 200 miljoen jaar geleden werd een nieuw systeem toegevoegd aan ons autonoom zenuwstelsel.
De Ventrale Vagale stand stelt ons in staat om ons veilig te voelen, verbinding te maken en te communiceren. We kwamen erachter dat leven in een groep ook een overlevingsstrategie is: Denk maar aan de stokstaartjes; een paar staan op de uitkijk zodat de rest van de groep rustig en ontspannen kunnen eten. Als je je in deze stand bevindt dan kan je makkelijk meebewegen met wat het leven aandient op een dag.
Kenmerken van de ventrale vagale stand
- Je raakt niet in paniek
- Je wordt niet boos
- Je kan genieten van de dag
- Je kan goed alleen zijn maar je voelt je ook goed in een groep
- Het leven voelt beheersbaar
- Je kan communiceren met anderen
- Je kan luisteren
- Je bent betrokken en geinteresseerd en je hebt levenskracht
- Je kan je ontspannen
Kortom: you go with the flow
Gradaties in reactie op stimulatie
Deze drie standen hebben gradaties.
Of je zit er met een dikke teen in of met je hele lichaam. Als je met je dikke teen in die stand zit dan zal het effect maar een beetje zijn. Maar hoe meer je in die stand bevindt hoe heviger het wordt ervaren. Bij stimulatie van de nervus vagus wordt de ventrale vagus gestimuleerd dat betekent oa dat:
- De ademhaling vanzelf meer naar de buik gaat
- De kaken zich meer kunnen ontspannen
- De schouders en de nek ontspannen
- Het opgejaagde gevoel kan verdwijnen
- Er meer rust in het hoofd wordt ervaren
- Er meer welbevinden wordt ervaren
- Er geluiden en licht minder hard binnenkomen
- Je voelt dat je meer in je lichaam zit omdat de focus van de omgeving afneemt
- Je je beter kan bewegen omdat de spanning in het gehele lichaam afneemt
- Je kleuren beter kan zien of iets scherper kan zien omdat de ogen zich kunnen ontspannen
- Er meer of minder speeksel wordt geproduceerd; de tong kan ook anders aanvoelen in de mond als de tong gespannen was
